Facelia błękitna jest w Polsce popularna, a to za sprawą jej szerokiego zastosowania: jest rośliną miododajną, odstrasza szkodniki, uprawiana jest na zielonkę, nawóz zielony oraz jako dekoracja ogrodu. Można ją rozpoznać dzięki bladoniebieskim lub jasnofioletowym kwiatom z wystającymi pręcikami zebranym w gęste kwiatostany. Jak ją uprawiać i jakie ma wymagania?
Co to jest facelia błękitna?
Facelia błękitna (łac. Phacelia tanacetifolia) jest jednoroczną rośliną zielną, która należy do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Zwyczajowo zwana jest wiązanką wrotyczową. Pochodzi z wybrzeża Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, a dokładniej mówiąc ze słonecznej Kalifornii.
Osiąga wysokość około 70-90 cm. Posiada wzniesioną, szorstko owłosioną łodygę w kolorze zielonym, niekiedy z czerwonawym odcieniem oraz pierzaste liście. Kwiaty facelii błękitnej są dzwonkowate i zebrane w skrętki. Z ich lejkowatej korony w kolorze fioletowo-niebieskim wystają pręciki. Nasiona facelii są w kolorze żółtobrązowym, mają poprzeczne pofałdowanie, a zdolności do kiełkowania nie tracą przez 3-4 lata. Na 1 ha gruntu potrzeba 10-12 kg materiału siewnego, natomiast można uzyskać nawet 0,5-1 tony nasion.
Jej okres wegetacyjny jest krótki i trwa 90-100 dni, co wiąże się z tym, że można ją wysiewać w różnych terminach. Kiełkowanie następuje po 7 dniach od siewu, otwarcie kwiatów po około 6-10 tygodniach, a sam okres kwitnienia trwa 5 tygodni. Jest obcopylna, zapylana przede wszystkim przez pszczoły.
Jakie są wymagania glebowe i nawozowe facelii?
Facelia nie jest szczególnie wymagającą rośliną. Lubi gleby umiarkowanie żyzne oraz delikatnie wilgotne. W przypadku hodowli na nasiona najlepsza będzie gleba lekka, natomiast najmniejszy wzrost zaobserwowano na ciężkiej, gliniastej i mocno przesuszonej. Jej odczyn powinien być lekko kwaśny lub neutralny, pH w przedziale 6-8,5. Dla facelii najodpowiedniejsze jest stanowisko mocno nasłonecznione. Dobrze znosi zarówno kilkustopniowe przymrozki, jak i suszę oraz upały. Ze względu na płytki system korzeniowy nie lubi stojącej wody. Ma także nieduże wymagania nawozowe. Warto stosować azot przed siewem i po wykiełkowaniu oraz fosfor i potas przedsiewnie. Odchwaszczanie facelii najlepiej wykonywać metodą mechaniczną.
Jak uprawiać facelię?
Nasiona facelii mogą być wysiewane przez cały sezon wegetacyjny, od razu po rozmarznięciu ziemi. Najbardziej odpowiednią temperaturą do kiełkowania jest 8-10 stopni. Nasiona powinno się sadzić nie głębiej niż 1-1,5 cm. Przez pierwsze dwa tygodnie może im zaszkodzić wyłącznie nadmiar wody lub susza. Facelia jest małoinwazyjna i łatwa w kontroli.
W przypadku gdy zamierzamy wykorzystać facelię jako nawóz zielony, można ją wysiać na zagony przeznaczone do uprawy warzyw. Jak już trochę urośnie, należy posadzić w niej rozsadę pomidora, ogórka czy cukinii. Będzie ona pełniła wówczas funkcję ochronną dla sadzonek przed niekorzystnymi czynnikami atmosferycznymi. Po upływie tygodnia należy ja ściąć i pozostawić jako ściółkę.
Jakie zastosowanie ma facelia?
Facelia ma spore znaczenie przy uprawach ekologicznych. Posiada działanie fitosanitarne, poprawia strukturę gleby, wprowadzając dużą ilość materii nieorganicznej. Wytwarza fitoncydy, hamujące rozwój patogennych mikroorganizmów wywołujących choroby grzybicze, na przykład mączniaka prawdziwego. Facelia skutecznie hamuje wzrost chwastów oraz chroni glebę przed wyparowaniem wilgoci.
Jest także rośliną miododajną. Z 1 ha uprawy pszczoły mogą wyprodukować od 300 do 400 kg miodu. Miód ten ma jasny, żółtawy lub czasem zielonkawy odcień, łagodny zapach oraz delikatny, lekko kwaskowy smak o kwiatowym aromacie. W trakcie krystalizacji staje się gęstszy i prawie całkiem biały. Facelia wabi nie tylko pszczoły, ale również drapieżne gatunki owadów takie jak złotooki zjadające mszyce, czerwce i przędziorki.
Facelia jest także uprawiona na nasiona, paszę i nawóz zielony. Cechuje ją krótki okres wegetacji oraz szybki i gwałtowny przyrost masy, w związku z czym jest w stanie wytworzyć dużo nawozu.
Ze względu na ładną barwę kwiatów i długi czas kwitnienia jest także rośliną ozdobną.
Facelia jest rośliną wszechstronną. Przyciąga nie tylko pożyteczne owady, ale również spojrzenia. Może być elementem dekoracyjnym każdego ogrodu, tym bardziej że nie ma dużych wymagań klimatycznych i glebowych.
